خەلیل عەبدوڵڵا
لەزۆربەی نووسین‌و لێكۆڵینەوە مێژووییەكاندا ئاماژە بەوە كراوە كە 21ی نیسانی 1926 یەكەم قوتابخانەی كچان لەشاری سلێمانی بەناوی قوتابخانەی زەهرا كراوەتەوە‌و خاتوو(گوزیدە عەبدولعەزیز یاموڵكی) یەكەم بەڕێوەبەری بووە.
مێژوونووسی گەورەی كودستان( د.كەمال مەزهەر) لەوتارێكیدا كەلەسەر (فاتمە مجێدین) لەكتێبی (چەند لاپەڕەیەك لەمێژووی گەلی كورد)دا بڵاوی كردۆتەوە، جەخت لەوە ئەكاتەوە كە قوتابخانەی زەهرا یەكەم قوتابخانەی كچان بووە لە سلێمانی.
بەڵام مامۆستا( كەمال رەئوف محەمەد) نووسەر‌و لێكۆڵیار رایەكی تری هەیە‌و ئەڵێ راستە قوتابخانەی زەهرا یەكەم قوتابخانەی كچانی سەردەمی دەوڵەتی عیراقی سەربەخۆ بووە لەسلێمانی، بەڵام پێشتر‌و لەسەردەمی فەرمانڕەوایی عوسمانییەكاندا قوتابخانەیەكی دیكەی كچان لە سلێمانی هەبووە.
مامۆستا كەمال رەئوف لە لێكۆڵینەوەیەكدا بەناوونیشانی (یەكەم قوتابخانەی كیژانی سلێمانی) كە لەكتێبی (دەستەوارەێی نان بۆ مێژوو) نوسیویەتی ئاماژە بەوە ئەكات كەقوتابخانەی زەهرا یەكەم قوتابخانەی كچانی سەردەمی عیراقی سەربەخۆیە لەشاری سلێمانی. بەڵام پێش ئەوە‌و لەسەردەمی فەرمانڕەوایی عوسمانیدا قوتابخانەیەكی دیكەی كچان لەشاری سلێمانی هەبووە، بەپێی ریزبەندی مێژوویی دەكرێ ئەوە بەیەكەم قوتابخانەی كچان لەسلێمانی دابنرێ.
مامۆستا كەمال رەئوف ئاماژە بەوە ئەكات لەساڵی 1882 ئەنجومەنەكانی مەعاریف لە ویلاتەكانی موسڵ‌و بەغدا‌و بەسرە دامەزرا، ئەو ئەنجومەنانە ئەركی دامەزراندن‌و سەرپەرشتی قوتابخانە مەدەنی‌و عەسكەرییەكانیان كەوتە ئەستۆ‌و لەسایەی ئەوەدا چوار قوتابخانەی مەدەنی‌و سەربازی بۆ كوڕان لەسلێمانی كرانەوە.
لە17ی كانوونی یەكەمی 1915، لەگەرمەی جەنگی یەكەمی گێتی، یەكەم قوتابخانەی كچان لەشاری سلێمانی كرایەوە‌و خاتوو(مەلیحە نەزهەت) كرا بەبەڕێوەبەری ئەو قوتابخانەیە.
مەلیحە نەزهەت كێیە؟
مەلیحە نەزهەت كچی سەیدعەبدولقادر ئەفەندیی كوڕی شێخ عەبدولسەلامی ئەفەندییە كە یەكێك لەقازییە ناودارەكانی عیراق بووە. بەبنەچەش خەڵكی شاری سلێمانین.
سەید عەبدولقادر لەشارەكانی ناسریە‌و دیوانیەو كەربەلای باشوری عیراق قازی بووە.
بەهۆی ئەوە مەلیحەی كچی لەساڵی 1894لەشاری دیوانیەلەدایك بووە.
مەلیحە سەرەتا وانەی ئاینیی لای مەلا ئەحمەد لە سلێمانی خوێندووە‌و دواتر لای سەید عومەر عیرفان ئەفەندیی خاڵی فارسی خوێندووە. باوكیشی وانەكانی توركی‌و فارسی پێوتووە.مەلیحە لە دیوانیەو كەربەلاش خوێندوویەتی‌و ساڵی 1911 گەڕاونەتەوە شاری سلێمانی‌و لەگەڕەكی گۆیژە نیشتەجێ بوون.
لە17ی كانوونی یەكەمی 1915 دەرگای قوتابخانەی كچانی سلێمانی كرایەوە‌و مامۆستا مەلیحە نەزهەت وەك یەكەم بەڕێوەبەری ئەو قوتابخانەیە دەستبەكار بوو. لەو قوتابخانەیەدا مناڵانی كچی رۆشنبیران‌و دەوڵەمەندەكان دەیانخوێند وەك مامۆستا مەلیحە نەزهەت باسی كردووە وانەكانی( مێژوو، حساب، ئەندازە،رەوشت، موساحەبات،نیگار) لەو قوتابخانەیەدا خوێندراون.
ئەم قوتابخانەیە ماوەی چوار ساڵ دەرگای بەڕووی خوێندكاراندا كراوە بوو، تا ئەو كاتەی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی لەجەنگی یەكەمی گێتیدا دۆڕاو ناوچەكەی لەدەستدا، هاتنی ئینگلیزەكان بۆ سلێمانی، ئیدی دەرگای ئەم قوتابخانەیە‌و قوتابخانەكانی دیكە لە 9ی تشرینی دووەمی 1918كڵۆم دران.
مامۆستا مەلیحە نەزهەت پاش هەشت ساڵ دابڕانی لەهۆڵەكانی خوێندن،لە ساڵی 1926 لەسەر بڕیاری مەعاریفی گشتیی عیراق لەقوتابخانەی بەعقوبەی كچان بە مامۆستا دامەزرایەوە، بەڵام بەهۆی نەخۆشكەوتنی منداڵێكییەوە نەیتوانی دەوام بكات‌و مۆڵەتی وەرگرت‌و بۆ ساڵی دواتر لەقوتابخانەی زەهرای كچانی سلێمانی بەمامۆستا دامەزرایەوە‌و لەو قوتابخانەیە‌و قوتابخانەكانی سەدیقە‌و گۆیژەی كچان وەك مامۆستا‌و بەڕێوەبەر خزمەتی كرد.
پاش خزمەتێكی زۆر بەبوارەكانی پەروەردە‌و خوێندن لەقۆناغێكی تاریك‌و دواكەوتوودا، وەك ژنێكی ئازا‌و پێشەنگ، لەكڵاورۆژنەی زانست‌و زانیارییەوە رێگا تاریكەكانی رۆشن كردەوە‌و بەردی بناغەی خوێندنی مەدەنی‌و شارستانی دانا.
ئەم تەوارەی كوردستان لە2ی نیسانی 1967 بۆ دوا جار لە دووری خاك‌و نیشمان لەشاری بەغدا كۆچی دوایی كرد‌و تەرمەکەی برایەوە بۆ شاری سلێمانی و لەگردی جۆگە بەخاك سپێردرا.
دووردی رێز‌و وەفاو ئەمەكداری بۆ گیانی پاك‌و پیرۆزی ئەو مامۆستا پێشەنگەی، جەنگ‌و كێشە‌و گرفتە گەورەكانی ئەو سەردەمە، لەشاڕێی خەباتی زانستی‌و پەروەردەیی لایان نەدا‌و مەشخەڵی زانستی بەبەرزی‌و پیرۆزی راگرت.
مامۆستا كەمال رەئوف محەمەد كە وەك سەربازێكی ون خزمەتێكی زۆری بەمێژوو و ئەدەب‌و هونەر‌و زانست كرد‌و دەیان كتێبی بەنرخی لەو بوارانەدا خستۆتە نامەخانەی كوردییەوە. ئێستا ئەویش كۆچی دوایی كردووە‌و وەك لەو نووسینەیدا لەسەر یەكەم قوتابخانەی كچان‌و مامۆستا مەلیحە نەزهەت ئاماژەی پێداوە،لەساڵانی 1986ەوە تا 1997 بەئاواتی ئەوەوە بووە كە قوتابخانەیەكی كچان بەناوی مامۆستا مەلیحەوە ناوبنرێ، بەڵام داواكەی كە هێندەش قورس نەبووە جێبەجێ نەكراوە‌و فەرامۆش كراوە.
داواكارم لە وەزیری پەروەردەی بەڕێز‌و بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی پەروەردەی سلێمانی، ئەو ئاوات‌و راسپاردەیەی مامۆستای نەمر كەمال رەئوف محەمەد بهێننە دی‌و قوتابخانەیەكی كچان لەسلێمانی بكەن بەناوی مامۆستای پێشەنگ ( مەلیحە نەزهەت)ەوە، کەزۆر شایستەی ئەوەیە.
ئەم بابەتە وەرگیراوە لە پەیجی وێنە كۆنەكانی سلێمانی